Aftrap Jubileumjaar tijdens de Week tegen Pesten 2024

In 2024 viert Omgaan met Pesten zijn 20-jarig bestaan. Het jubileumjaar wordt afgetrapt tijdens de Week tegen Pesten van 23 t/m 27 september 2024. Dit initiatief van samenwerkingspartner Stichting School en Veiligheid wordt door Omgaan met Pesten ondersteund met activiteiten in Nederland en België. Ook wordt er een gratis lespakket en ouderbijdrage verspreid voor het onderwijs, BSO’s binnen de kinderopvang, (sport)verenigingen en het jeugd- en jongerenwerk.

Door het hele land zetten Sta Sterk trainers van Kenniscentrum Omgaan met Pesten zich in om pesten te voorkomen, slachtoffers weerbaar te maken en sociale veiligheid in groepen te versterken.

De geschiedenis van pesten

In de afgelopen 20 jaar is het bewustzijn rondom pesten en de gevolgen ervan aanzienlijk toegenomen. 

Mirelle Valentijn, oprichter van Kenniscentrum Omgaan met Pesten aan het woord:

“In 2003 startte ik gemotiveerd als trainer. Ik zie mezelf nog binnen huppelen bij scholen, enthousiast om pesten aan te pakken. Ik kreeg diverse reacties, ook ‘hier wordt niet gepest’. Pesten was toen nog een taboe.” 

Waar pesten vroeger vaak werd gezien als een ‘normaal’ onderdeel van het opgroeien, wordt het nu erkend als een serieus probleem dat kan leiden tot langdurige mentale en fysieke schade. 

“Nu is er gelukkig meer aandacht voor sociaal-emotionele veiligheid, met de Wet Sociale Veiligheid en initiatieven in onderwijs, kinderopvang en (sport)verenigingen. Het is geweldig om daaraan bij te dragen met ons team van Sta Sterk trainers, die jaarlijks duizenden kinderen en jongeren helpen. Achter elk gedrag schuilt een verhaal, en samen vinden we de oplossingen.” 

Kenniscentrum Omgaan met Pesten heeft een belangrijke rol gespeeld in het vergroten van dit bewustzijn en het ontwikkelen van effectieve tools om pesten aan te pakken.

Hoe het allemaal begon

20 Jaar geleden; op 17 september 2004 werd de eerste organisatievorm van ‘Omgaan met Pesten’ opgericht, destijds in de vorm van de Stichting ‘Omgaan met Pesten’. Dit gebeurde om het levenswerk van Dieta Uyterlinde, de bedenker van de succesvolle Sta Sterk methodiek, voort te zetten. In de afgelopen twintig jaar heeft deze methodiek duizenden kinderen en jongeren geholpen om sterker in hun schoenen te staan. Zo heeft Omgaan met Pesten een belangrijke bijdrage geleverd aan het vergroten van weerbaarheid en sociale veiligheid in Nederland. 

Van Stichting naar Kenniscentrum

Inmiddels staat de organisatie bekend als Kenniscentrum Omgaan met Pesten. Bij ons opleidingscentrum worden opleidingen ontwikkeld en aangeboden voor professionals die het verschil willen maken voor kinderen en jongeren. Denk hierbij aan de opleiding tot Sta Sterk trainer en Anti-pestcoördinator, de training ‘Pesten aanpakken’ op de BSO binnen de kinderopvang en in-company scholingen binnen het onderwijs, de kinderopvang en het sociaal domein.

In 2023 hebben we vanuit ons opleidingscentrum, samen met ons Sta Sterk trainersteam, scholing verzorgd voor maar liefst 1.595 professionals en vrijwilligers. De scholingen, trainingen en workshops werden gegeven in ons opleidingscentrum in Vinkeveen, online en via themabijeenkomsten van onze Sta Sterk trainers.

Landelijk team van Sta Sterk trainers

De door het Kenniscentrum opgeleide trainers zijn actief door heel Nederland, werkzaam vanuit hun eigen praktijk, school of organisatie. Tijdens hun intensieve opleiding hebben zij geleerd te werken met de Sta Sterk methodiek.

Scholen en andere organisaties kunnen bij deze trainers terecht voor deskundigheidsbevordering van personeel en ouders, en voor ondersteuning bij de ontwikkeling van sociaal veiligheidsbeleid. Daarnaast bieden zij de antipestprogramma’s ‘Sta Sterk op School’ en ‘Omgaan met Elkaar’ aan in klassen van het basis- en voortgezet onderwijs. Ook worden in diverse organisaties waar kinderen en jongeren samenkomen workshops zoals Sta Sterk en Feel Fine Online gegeven. Ouders kunnen hun kind aanmelden voor een Sta Sterk training of de brugklastraining Stevige Stap.

Daarnaast zetten de trainers zich belangeloos in binnen projectgroepen, zoals bij de ontwikkeling van het gratis lespakket voor de Week tegen Pesten.

“Als projectleider preventie en lid van de projectgroep van de Week Tegen Pesten werk ik met veel plezier en overtuiging aan het lespakket voor professionals. Ieder kind en iedere jongere verdient een veilige (leer)omgeving waarin ze zichzelf kunnen en mogen zijn. Het lespakket draagt hieraan bij. Door de professionals de juiste kennis en tools te bieden met de verschillende werkvormen kunnen zij preventief werken aan een sociaal veilige groep en pesten tijdig signaleren en effectief aanpakken. Het ondersteunen van kinderen en jongeren in hun zelfvertrouwen en weerbaarheid, zodat zij zich prettig en veilig voelen, vind ik essentieel en daarom zet ik me met passie in voor dit project.”

Brenda Vinck

Deze inzet is hard nodig om kinderen en jongeren, en hun omgeving, te ondersteunen en om bij te dragen aan het terugdringen van de stijgende cijfers rond pesten en de daaruit voortvloeiende schade.

In 2023 hebben wij met ons team van 50 Sta Sterk trainers maar liefst 5965 kinderen en jongeren geholpen! Onze interventies worden zowel preventief als curatief ingezet, afhankelijk van de hulpvraag, en kunnen zowel individueel als in groepsverband plaatsvinden. Lees meer over onze aanpak en werkwijze in het jaarverslag. 

De ontwikkeling van de Sta Sterk methodiek

Een van onze meest succesvolle initiatieven is de ontwikkeling van de Sta Sterk methodiek. Deze richt zich op het vergroten van de weerbaarheid van kinderen en jongeren door hen te leren assertief en zelfverzekerd op te treden in moeilijke sociale situaties. Ontwikkeld in samenwerking met experts, is het inmiddels een beproefde aanpak die in heel Nederland wordt ingezet door onze Sta Sterk trainers. De eerste stap naar internationale verspreiding is gezet: de methode wordt nu ook in België en Turkije toegepast.

Door deelnemers vaardigheden zoals zelfvertrouwen, communicatie en het stellen van grenzen aan te leren, heeft de Sta Sterk methodiek een grote impact gehad op het leven van duizenden kinderen en jongeren die met pestgedrag werden geconfronteerd, en heeft het bijgedragen aan hun herstel.

Twaalf betekenisvolle preventieve projecten uit de afgelopen 20 jaar

Naast de ontwikkeling van de Sta Sterk methodiek heeft Kenniscentrum Omgaan met Pesten in de afgelopen twintig jaar tal van preventieve projecten gerealiseerd die bijdragen aan het bestrijden van pesten en het bevorderen van sociale veiligheid.

1. Gratis lespakket voor de Week tegen Pesten (2016 – heden)

Sinds 2016 verspreiden we jaarlijks een gratis lespakket voor scholen tijdens de Week tegen Pesten, waarin bewustwording over pesten centraal staat. Dit lespakket biedt pedagogische en onderwijsprofessionals, evenals vrijwilligers, praktische tools om met kinderen en jongeren in gesprek te gaan over pesten en samen te werken aan een veilige omgeving.

2. Actief op de Landelijke Dag tegen Pesten (19 april)

Sinds onze oprichting zijn we betrokken bij de Landelijke Dag tegen Pesten op 19 april. Deze dag staat in het teken van het bespreekbaar maken van pesten en het bieden van handvatten aan organisaties waar kinderen en jongeren samenkomen, om pestgedrag effectief tegen te gaan.

3. Symposium: 10 Jaar Stichting Omgaan met Pesten

In 2014 vierden we ons 10-jarig bestaan met een symposium. Tijdens prikkelende presentaties en interactieve sessies deelden experts en ervaringsdeskundigen waardevolle kennis en informatie. De deelnemers verlieten de dag met praktische handvatten en nieuwe inzichten, waarmee ze direct aan de slag konden binnen hun eigen doelgroepen. Het symposium bood niet alleen bewustwording, maar ook concrete tools om pestgedrag effectief aan te pakken en de sociale veiligheid te vergroten.

4. Magazine voor Verschilmakers

Dit magazine, uitgebracht ter gelegenheid van ons 12,5-jarig jubileum, bevat inspirerende verhalen van Sta Sterk trainers die een verschil maken in de strijd tegen pesten. Het benadrukt de mogelijkheden om pesten effectief te voorkomen en aan te pakken, met een sterke focus op preventie. Vroegsignalering en het serieus nemen van pestgedrag in een vroeg stadium stonden centraal. Door snel in te grijpen en bewustwording te creëren, kunnen scholen en andere betrokkenen bijdragen aan een veilige omgeving waarin pesten geen kans krijgt. Het magazine riep op tot actie en samenwerking voor structurele verandering.

5. Minifilm ‘Pesten Stoppen? Dat Kun Jij Wel!’ & gratis lespakket

We lanceerden de minifilm Pesten stoppen? Dat kun jij wel! samen met een gratis lespakket. Deze film benadrukte het belang van omstanders en inspireerde pedagogisch en onderwijsprofessionals, evenals vrijwilligers, om actief op te treden tegen pestgedrag. Voor kinderen en jongeren werd er een kijkwijzer ontwikkeld om samen het gesprek aan te gaan en te ontdekken hoe ze kunnen opkomen voor anderen en het verschil kunnen maken. De film wordt nog steeds ingezet in onze workshops en trainingen.

6. Het Verhaal van ‘Sterk’, onze mascotte, & schrijfwedstrijd voor kinderen

Met onze mascotte Sterk als symbool van weerbaarheid organiseerden we een schrijfwedstrijd voor kinderen. Sterk staat symbool voor de transitie van een slachtoffer naar iemand die sterk in zijn schoenen staat na pestervaringen. De kinderen werden uitgedaagd om een verhaal te schrijven over hoe Sterk zijn kracht vond en zijn angst overwon na pestervaringen. De wedstrijd stimuleerde kinderen om creatief na te denken over sterker staan tegen pesten. Het winnende verhaal vormde de basis voor Sterk’s karakter en werd gepubliceerd en verfilmd tot een voorleesverhaal.

7. Campagne Feel Fine Online

De campagne Feel Fine Online richt zich op het bevorderen van een positieve online ervaring voor kinderen en jongeren. Met een mix van lespakketten, gastlessen en workshops worden deelnemers aangemoedigd om hun online omgeving bewust en positief te gebruiken. Hoewel de risico’s van de digitale wereld veel aandacht krijgen, legt Feel Fine Online juist de nadruk op de mogelijkheden die internet biedt om jezelf te laten zien, plezier te maken en vriendschappen op te bouwen. Deelnemers worden uitgerust met tools om zich goed te voelen online en hun digitale wereld verantwoord in te richten. Ook ouders worden hierbij actief betrokken. Sinds het succes van de campagne in 2017 maakt Feel Fine Online deel uit van het vaste aanbod van Kenniscentrum Omgaan met Pesten.

8. Videoclip Proud to Be Me met Joyce Rising

In samenwerking met Joyce Rising lanceerden we de videoclip Proud to Be Me, waarin slachtoffers van pesten een gezicht gaven aan zelfacceptatie en trots zijn op wie je bent. In de video werden scènes getoond waarin figuranten voor een spiegel stonden met nare woorden die vaak tegen gepeste kinderen worden gezegd—woorden die ze soms gaan geloven. De videoclip benadrukt het belang van bewustwording rond het zelfbeeld dat door pesten wordt aangetast. Bij de videoclip werd ook een lespakket ontwikkeld.

9. ‘100 Portretten over Pesten’ met Susan Leurs

Het project 100 Portretten over Pesten van kunstenaar Susan Leurs bracht kunst en educatie samen. De tentoonstelling, met 100 portretten en 10 verhalen, liet zien wat pesten met mensen doet en welke invloed het op hun leven heeft. De blikken van sommige geportretteerden zijn pijnlijk, soms gebroken, maar ook sterk en krachtig. Ook van Mirelle Valentijn, oprichter van onze organisatie, werd een portret gemaakt. Kenniscentrum Omgaan met Pesten leverde een bijdrage aan de opening en het symposium ‘Samen Sterk tegen Pesten’, en werkte mee aan een Jeugdjournaal Reportage over de tentoonstelling.

10. 1000 Kilometer lang aandacht voor pesten

Samen met onze organisatie en MIND liepen Tim Saalbrink en Anouk Pool 1000 kilometer door Nederland om aandacht te vragen voor pesten en psychische problemen. Tim kampte met PTSS door het pesten dat hij in zijn jeugd meemaakte, en Anouk was in behandeling voor depressie. In veel plaatsen sloten onze Sta Sterk trainers zich bij hen aan en organiseerden betekenisvolle ontmoetingen en activiteiten.

11. Campagne ‘Sociale veiligheid in tijden van corona’ & gratis lespakket

Tijdens de coronapandemie ontwikkelden we een speciaal lespakket om de sociale veiligheid, zowel online als offline, te waarborgen. Deze campagne bood scholen en andere organisaties praktische ondersteuning in een tijd waarin veel kinderen en jongeren sociaal geïsoleerd raakten en ondersteunde de groepsdynamiek die op veel plaatsen waar de jeugd samenkwam na de lockdowns verstoord raakte. 

12. Films ‘Sterker Staan kun je Leren’ en ‘Samen Sterk tegen Pesten’

Met de film ‘Sterker Staan kun je leren’ hebben we aandacht besteed aan het feit dat niet ieder kind of jongere het fijn heeft in de eigen groep. In de film vertellen de twee hoofdpersonen, Roan en Isa, over hun ervaringen op school samen met een ouder. De film stimuleert kinderen en jongeren om hulp te vragen. Uit onderzoek weten we dat nog altijd 1 op de 3 kinderen, die gepest wordt, daar niet over durft te praten. We hebben professionals gemotiveerd om met de groep in gesprek te gaan over het omgaan met elkaar en sterk staan na het kijken van de film met behulp van een kijkwijzer. 

Jeffrey en Monica delen in de film ‘Samen Sterk tegen Pesten’ verhalen die herkenbaar zijn voor veel professionals en vrijwilligers. Zij hopen de drempel om hulp te vragen of in te schakelen te verlagen. Dit kan ook voor hen lastig zijn. De gesprekshandleiding die we hebben ontwikkeld, nodigt teams uit om in gesprek te gaan over de film en met elkaar te ontdekken wat helpt om pesten terug te dringen en elkaar daarbij te ondersteunen.

De toekomst van Omgaan met Pesten

Na twintig jaar hard werken blijven we ons onverminderd inzetten voor sociale veiligheid en het tegengaan van pesten, zowel offline als online. Met nieuwe projecten en programma’s en onze voortdurende betrokkenheid bij campagnes zoals de Week tegen Pesten, bouwen we verder aan een toekomst waarin pesten geen plaats heeft. Samen met ons team van Sta Sterk trainers blijven we ons inzetten voor een veilige samenleving en het opgroeien van de jeugd tot volwassenen die stevig in hun schoenen staan.

“Onze wens is dat alle kinderen en jongeren in Nederland terecht kunnen bij een goed opgeleide professional, zodat alle kinderen en jongeren veilig op kunnen groeien tot volwassenen die sterk in het leven staan.” 

Mirelle Valentijn