Door Mirelle Valentijn
‘Grapje. Moet toch kunnen?’
Dat is het thema van de Week tegen Pesten 2022.
Stichting Omgaan met Pesten en Kenniscentrum Omgaan met Pesten staan stil bij het belang van meer preventieve aandacht voor diversiteit en inclusiviteit. We zetten tools in de schijnwerper voor pedagogisch professionals die hieraan bijdragen. In deze blog besteden we aandacht aan Moos memories.
Hoe vaak gebeurt het niet dat kinderen en jongeren op alles dat als afwijkend wordt ervaren reageren met het maken van een grapje? Denk aan kinderen die leven in een gezin met twee moeders, een kind met drukker gedrag door ADHD, een kind met een handicap. Ze krijgen opmerkingen naar hun hoofd geslingerd, waar anderen om moeten lachen. Voor henzelf kan het heel kwetsend en beschadigend zijn. Zeker als dat vaker gebeurt.
De Week Tegen Pesten van 26 tot en met 30 september is een initiatief van Stichting School & Veiligheid. De campagne ‘Grapje! Moet toch kunnen?!’ brengt het gesprek op gang over plezier, veiligheid, grenzen, weerbaarheid, maar ook over verschillende meningen en opvattingen: is iets grappig of gaat het te ver? En wie bepaalt dat eigenlijk? Een simpel antwoord is er niet altijd, maar het is wel belangrijk om kinderen in een veilige setting spelenderwijs nieuwe inzichten mee te geven. Met Moos memories krijg je daar volop kansen voor.
Wat je niet kent, dat weet je niet
Veel ouders en leerkrachten vinden het lastig om diversiteit bespreekbaar te maken. Kinderen groeien op in hun eigen bubbel en komen vaak niet in aanraking met kinderen en mensen die ‘anders’ zijn dan zij. Wanneer ze daar dan wel mee in aanraking, kan dit door onervarenheid en onwetendheid leiden tot bijvoorbeeld pestgedrag of buitensluiten. Met Moos Memories worden letterlijk andere beelden aangeboden en kun je er bovendien met elkaar over praten. Kinderen en volwassenen kunnen uitwisselen wat hen opvalt, wat dat met hen doet en het daarover hebben.
Studenten komen in actie en maken het verschil
Afgelopen voorjaar ontmoette ik vijf enthousiaste studenten van de Hogeschool van Amsterdam. Zij
vertelde mij alle vijf beschermd te zijn opgevoed in een minder diverse omgeving. Pas later kwamen
zij hiermee in aanraking. Dat bracht hen op het idee.
Zij hebben onderzocht onder onderwijzers en ouders of er behoefte zou zijn aan een spel gericht op preventieve aandacht geven aan diversiteit en inclusiviteit.
Er zijn wel voorleesboeken die het onderwerp diversiteit en inclusiviteit in zich hebben”, maar een spel was er nog niet. Het onderzoek toonde aan dat dit van toegevoegde waarde zou zijn. Uit onderzoek blijkt dat kinderen het meest leren via spelen, dat sluit aan bij het maken van een spel.
Ik werd uitgenodigd om het spel te beoordelen. Moos memories maakt op de op de kaarten personages zichtbaar die diversiteit en inclusiviteit verbeelden. Met de bijbehorende gesprekskaartjes kunnen onderwijzers en volwassenen die het spel met de kinderen spelen, diversiteit en inclusiviteit bespreekbaar maken. Spelenderwijs ontstaat er een ander gesprek, dan wanneer je samen een boek leest.
Iedere school, iedere kinderopvang, ieder gezin een spel!
Ik zou willen dat ieder gezin, iedere basisschool en iedere kinderopvangorganisatie zo’n spel in de
kast heeft staan en het regelmatig speelt. Naast het traditionele memoriespel kun je ook werken met een combinatie met de gesprekskaarten of deze juist los gebruiken en bespreken. Dat kan zelfs heel kort en bondig; gewoon gezellig aan tafel. Ondertussen ontdekken kinderen dat er meer is dan het voor hen zo vertrouwde ‘normaal’.
Sta Sterk trainers testen het spel
Ik heb deze vijf studenten uitgenodigd op onze Landelijke dag voor Sta Sterk trainers. Ik was heel benieuwd of de trainers die ik heb opgeleid net zo enthousiast zouden zijn over deze tool. Tijdens een workshop die ik samen met de studenten voorbereide kregen de trainers de kans om het spel te testen. Ik heb de studenten zien genieten van alle reacties die zij hebben gekregen. Het spel is heel goed ontvangen en de trainers hadden volop suggesties voor nieuwe karakters en spelvormen die toepasbaar zijn op zowel basis- als middelbare scholen. Wat zij vooral opmerken is dat er via de gesprekskaartjes als gespreksstarter als vanzelf een waardevol gesprek ontstaat. De vragen nodigen uit tot nadenken en overwegen. Ze leggen een relatie met eigen ervaringen van het kind, de jongere of volwassene die het spel speelt. De mix van de karakters waarin geloof, lichamelijke bijzonderheden en uiterlijk, gender, samenlevingsvormen, uitdagingen in gedrag en leren naar voren komen is heel sterk.
Zoals het goed trainers past zagen zij naast de toevoeging van de gesprekskaartjes ook allerlei mogelijkheden voor nieuwe werkvormen. De vijf studenten nemen deze spelvormen uiteraard ook mee in de door ontwikkeling van Moos memories.
Maak een memoriespel van jouw groep
Naast het spelen van Moos memories kun je ook zelf een memorie spel maken met jouw groep.
- Laat ieder kind uit de groep een kaartje maken van zichzelf en kopieer dit kaartje
- Eventueel: laat ieder kind een gesprekskaartje maken met een karakterbeschrijving schrijven met enkele bijzonderheden
- Laat op het gesprekskaartje een vraag schrijven die aanzet tot nadenken over bijzonderheden van dit kind en uitnodigt tot overwegen hoe je daartegenaan kijkt of dit zelf ervaart
- Knip de memorie kaartjes en gesprekskaartjes uit en zorg dat ze allen hetzelfde formaat hebben.
- Lamineer de kaartjes
- Speel het memorie spel van en met jouw groep op gebruikelijke wijze.
- Als je werkt met gesprekskaartjes: Ieder gevonden setje geeft ruimte voor een gesprek en het beantwoorden van de vraag.
Alvast veel plezier met jullie unieke memorie spel. Iedereen hoort erbij!
Thuis in mijn eigen gezin
Naast het spelen van het spel voor trainingsdoeleinden, speelde ik het spel ook thuis met mijn dochter. Wat ik bijzonder vind, is dat mijn dochter van zeven na het spelen van het spel echt actiever om zich heen kijkt en veel heeft ontdekt over de verschillen tussen alle mensen om haar heen. Tijdens een dagje uit stapte ze spontaan op twee andere kinderen af. Deze kinderen hadden andere uiterlijke kenmerken dan die haar bekend zijn. Het deerde haar niet en ze maakte gelijk een praatje. Met een tevreden snoet kwam zij terug en zei: “Ja, iedereen hoort erbij, dus! Dat heb ik van Moos geleerd!”
Over Mirelle Valentijn
Mirelle Valentijn is eigenaar van Kenniscentrum Omgaan met Pesten en Praktijk voor Levensgeluk, bedenker en ontwikkelaar van de Toolkit ‘Ik denk me Sterk’ en werkzaam als docent en trainer sociale veiligheid.
Stichting Omgaan met Pesten en Kenniscentrum Omgaan met Pesten werken samen met Stichting School & Veiligheid en andere aanbieders aan de grootste landelijke campagne tegen pesten.
Trainers van ‘Omgaan met Pesten’ in heel Nederland merken in de praktijk dat pesten afneemt op het moment dat kinderen elkaar beter leren kennen en meer begrip krijgen voor elkaars verschillen. Vanuit Stichting Omgaan met Pesten geloven wij in de kracht van focus op gedrag dat je wel wilt zien. Dat draagt bij aan het voorkomen en terugdringen van pestgedrag.
De professionele trainers van Stichting Omgaan met Pesten zijn actief in heel Nederland. Zij zijn werkzaam vanuit hun eigen praktijk, school of organisatie. Tijdens hun intensieve opleiding bij het Kenniscentrum Omgaan met Pesten hebben zij geleerd te werken met de Sta Sterk methodiek. Scholen en andere organisaties kunnen terecht bij trainers voor deskundigheidsbevordering van personeel en ouders en voor ondersteuning bij de verdere ontwikkeling van het sociaal veiligheidsbeleid. Ook geven trainers de antipestprogramma’s ‘Sta Sterk op School ‘en ‘Omgaan met Elkaar’ aan klassen binnen het basis- en voortgezet onderwijs. Ouders kunnen hun kind aanmelden
voor een Sta Sterk training en de brugklastraining Stevige Stap.
In oktober start weer een opleiding voor de functie van anti-pestcoördinator/coördinator sociale veiligheid binnen het onderwijs en in november begint de opleiding tot Sta Sterk trainer – Omgaan met Pesten in Vinkeveen.
Moos Memories is een spel dat bedacht is door studenten ‘Creative Business’ van de
Hogeschool van Amsterdam. Moos memories is verkrijgbaar op www.moosmemories.com
Moos, haar vrienden en hun familie
Moos is het hoofdpersonage in het spel. Ze is lief, stoer en ‘Alle Dagen Heel Druk’. Gedurende het spel maken de spelers kennis met al haar vrienden en hun familie. Zo leer je Levi kennen met vitiligo, Bobby die vanwege een spierziekte in een rolstoel zit, Lina die moslima is en Sky die twee mama’s heeft.
De kinderen leren de karakters kennen met de bijbehorende gesprekskaartjes. De diverse onderwerpen worden hierdoor op een laagdrempelige manier bespreekbaar gemaakt zonder dat het ten koste gaat van het speelplezier. Moos streeft naar een wereld waarin iedereen gelijk is en vooroordelen niet bestaan.
